Katılıyorum/katılmıyorum ölçeği sorusu yazmak için 3 ipucu

Çalışanların yüzde altmış ikisi, verilerin karar alma süreçlerini daha iyi hale getirdiğini söylese de yüzde altmış dördü veri sorunları nedeniyle kötü kararlar aldıklarını kabul ediyor. Bu kopukluk, verilerin değerinden değil kalitesinden kaynaklanıyor.

İşiniz konusunda kendinizden emin ve bilinçli kararlar almak için meselenin özüne, yani veri toplama yöntemlerinize bakmanız gerekir. Bunun için ilk yapmanız gereken, araştırma hedeflerinizle uyumlu olan ve hem güvenilir hem de uygulanabilir görüşler sunan, daha iyi anketler tasarlamaktır.

İyi anketler oluşturmaya yönelik 10 ipucumuzu okuyun.

Katılıyorum/katılmıyorum ölçeği, genellikle anketlerde kullanılan bir değerlendirme ölçeği olup adını yanıt seçeneklerinden almıştır.

Bir markanın müşteri hizmetleri ekibiyle etkileşimde bulunduktan sonra geri bildirim paylaşmanız istendiğini düşünelim. Gönderilen ankette, “Müşteri temsilcisi endişemi giderdi.” gibi bir ifadeye ne ölçüde katıldığınızı belirtmeniz istenebilir.

Likert ölçeği olarak da bilinen katılıyorum/katılmıyorum ölçeğinde “Kesinlikle katılıyorum”, “Kısmen katılıyorum”, “Ne katılıyorum ne katılmıyorum”, “Kısmen katılmıyorum” veya “Kesinlikle katılmıyorum” gibi seçenekler kullanılabilir.

Çoğu araştırmacı, kullanımı kolay ve uyarlanabilir olmaları nedeniyle Likert ölçeği anketlerinden yararlanır. Bu özelliklerine rağmen, en güvenilir verileri elde etmeniz için Likert ölçeği anketlerine yönelik en iyi uygulamaları anlamanız önemlidir.

Katılma düzeylerinin yanı sıra, bu ölçek sayesinde olasılık veya önem düzeylerini de (son derece olası/hiç olası değil, çok önemli/hiç önemli değil) ölçebilirsiniz.

Katılıyorum/katılmıyorum anket sorusu yanıtlayanların daha kesin yanıtlar vermelerine olanak sağlar. Ayrıca, bu tür anket soruları sayesinde, analiz edebileceğiniz daha ayrıntılı yanıtlar elde edebilirsiniz.

İnsanların fikirlerini, tutumlarını veya duygularını ölçtüğünüz anketler yaparken sorularınızı özenle hazırlamanız önemlidir. Ön yargıları önlemenize ve anlamlı veriler toplamanıza yardımcı olmaları için aşağıdaki üç stratejiden yararlanabilirsiniz.

Katılıyorum/katılmıyorum soru türünü kullandığınızda, hedef kitlenizden belirli ifadelere ne ölçüde katıldıklarını bir ölçek (genellikle 1 ile 5 veya 1 ile 7 arası) üzerinde değerlendirmelerini istersiniz. Her yanıt seçeneği bir katılma düzeyine karşılık gelir (ör. Kesinlikle katılıyorum, Katılıyorum, Nötr, Katılmıyorum, Kesinlikle katılmıyorum). Bu yaklaşım, fikirler veya tutumlar gibi nitel konseptleri analiz edebileceğiniz nicel verilere dönüştürmenize olanak sağlar.

Ölçekleri etkili bir şekilde kullanmak için tutarlı olmanız gerekir. Aynı soruları aynı biçimde sorduğunuzdan emin olun.

Konsere giden kişilere deneyimleri hakkında sorular sorduğunuz bir pazarlama anketi yaptığınızı varsayalım. Bu durumda, hedef kitlenize 1 ile 5 arasında bir ölçek (5 en yüksek puan olmak üzere) sunarak sahne alan grupla ilgili geri bildirimlerini paylaşmalarını isteyebilirsiniz. Bir sonraki bölümde ise etkinlikle ilgili iletişim konusunda ne düşündüklerini sorabilirsiniz. Öte yandan, bu sorunuzda ani bir değişiklik yapıp 1'i en yüksek, 5'i en düşük puan olarak belirleyemezsiniz.

Standart, sabit bir ölçek kullanarak verilerinizi daha güvenilir bir şekilde karşılaştırabilirsiniz.

Standartlaştırma, bu tür bir ölçeği Thurstone ölçeğine kıyasla daha basit hale getiren unsurlardan biridir. Thurstone ölçeği kullandığınızda, ilk olarak çeşitli memnuniyet düzeylerini temsil eden ifadeler oluşturursunuz. Ardından, olumluluk düzeylerini dikkate alarak bu ifadelere puanlar atarsınız.

Konsere giden kişilere yönelik pazarlama anketimize dönecek olursak, aşağıdakilere benzer ifadeler kullanabilirsiniz:

Bir sonraki adımda, her bir ifadeyle ilişkili değerleri dikkate alarak ağırlıklı puanları hesaplamanız gerekir. Birçok kişinin Likert gibi sözcük ölçeklerini neden daha basit bulduğunu muhtemelen anlamışsınızdır.

Yanıtlayanların görüşlerini sayısal bir ölçek üzerinden ifade etmelerine olanak sağlayan Likert ölçeğiyle benzer bir çalışma prensibine sahip olan sözcük ölçekleri, yanıtlayanlara düşüncelerini sayılar yerine açıklayıcı sözcük seçenekleriyle ifade etme olanağı sunar. Bu özelliği, sözcük ölçeklerini nitel geri bildirimler toplamak için kullanışlı bir araç haline getirir. Genellikle bir aşırı seçenekten diğerine uzanan bir dizi yanıt seçeneğinin yer aldığı sözcük ölçeklerinde bazen “orta düzeyde” veya “nötr” seçeneği de kullanılır.

1-5 arası ölçekler yaygın bir şekilde kullanılıyor olsa da 4 ila 7 puanlık ölçekler de sıklıkla tercih edilir. Bununla birlikte, konunuza veya veri analizinizin ne kadar ayrıntılı olmasını istediğinize bağlı olarak, farklı sayıda yanıt seçeneği kullanabilirsiniz.

Her iki Likert ölçeği türü yaygın olarak kullanılmaktadır ve ikisi de etkili sonuçlar elde etmenizi sağlar. Hangisini tercih etmeniz gerektiği ise hedefinize göre değişiklik gösterir. Genel olarak, 7 puanlık ölçekler daha net ve daha ayrıntılı veriler sunarken 5 puanlık ölçekler ise daha basittir ve sonuçlara daha hızlı ulaşmanızı sağlar.

Birçok farklı sektörde değerlendirme ölçeği kullanımına ilişkin örnekler bulabilirsiniz. Bu bölümde 4 puanlık, 5 puanlık ve 7 puanlık ölçek örneklerini ele alacağız.

Bir e-ticaret markasının anket sorusunda kullandığı 4 puanlık bir değerlendirme ölçeği:

Ürününüzün teslim edilme hızından ne kadar memnunsunuz?

Tüketicilerin yeni uygulamalarına yönelik ilgisini ölçen bir teknoloji şirketinin anketindeki 5 puanlık Likert ölçeği:

Bu uygulamayı şu anda indirebiliyor olsaydınız diğer şirketlerin mevcut ürünleri yerine bu ürünü satın almanız ne kadar olası olurdu?

Bu çalışan bağlılığı anketinde şirket 7 puanlık bir ölçek kullanmış:

“Şirket, çalışanların görüşlerine değer veriyor.” ifadesine ne ölçüde katılıyorsunuz?  

Katılıyorum/katılmıyorum sorularının birçok varyasyonu bulunmaktadır. Yanıtlayanların kendilerine sunulan seçenekleri anlayabilmeleri için soru ölçeğinizi eşleştirmeniz gerekir. Eşleştirme, yanıtlayanların deneyimlerine veya görüşlerine uygun bir seçenek bulabilmeleri için tüm olası yanıtları temsil etmenize yardımcı olur.

Pazar Araştırması anket şablonumuzdaki “Bu ürünü bir arkadaşınıza veya meslektaşınıza önermeniz ne kadar olası?” sorusu 10 puanlık ölçek kullanımına bir örnektir. Yanıt seçenekleri, “Hiç olası değil” bir uçta ve “Son derece olası” diğer uçta olacak şekilde 0 ile 10 arasında bir ölçeğe yerleştirilmiştir.

Daha ayrıntılı bir anket araştırması yürütmek istiyorsanız “Yeni oturum açma ekranından ne kadar memnunsunuz?” gibi bir soru sorabilirsiniz. Bu tür sorulara konuya özel soru denir. Yani yanıt seçenekleri anket sorusu için özel olarak hazırlanır. Yapılan araştırmalar, konuya özel ölçeklerin güvenilirliğinin ve geçerliliğinin katılıyorum/katılmıyorum ölçeklerine göre çok daha fazla olduğunu göstermektedir.

Anket tasarımı, anket tamamlama oranlarını artırma konusunda önemli bir rol oynar. Gerek anketinizin gerekse de sorularınızın kısa ve net olmasına dikkat etmeniz gerekir. Sorularınızın kolayca anlaşılabildiğinden ve yanıtlayanlara çok fazla soru sormadığınızdan emin olun.

Anketinizi göndermeden önce, anket hedefinize uygun olduklarından emin olmak için sorularınızı gözden geçirmeniz de önemlidir. Sorularınızın öğrenmek istediğiniz bilgilere odaklanmasına dikkat edin. Bu yaklaşım, yanıtlayanları bunaltmaktan kaçınmanıza yardımcı olacaktır.

Katılıyorum/katılmıyorum ölçeğinin başta basit görünen yapısı, uysal tepki yanlılığına neden olabilir. Genellikle, anket yanıtlayan kişiler uyumlu görünmeyi severler. Bu nedenle, sorunun asıl içeriğinden bağımsız olarak, kendilerine bu seçenek sunulduğunda çoğu zaman “Katılıyorum” yanıtını verirler.

Dikkat etmeniz gereken başka bir konu da hep aynı şıkkı işaretlemedir. Bu durum, yanıtlayanların bir dizi ifadeyi hızla geçip anketin sonuna ulaşmak için tüm ifadelerde aynı seçeneği işaretlemesidir. Örneğin, Likert sorularını yanıtlayan bir kişi, her bir sorunun özel içeriği üzerinde düşünmeden her ifade için “Kesinlikle katılıyorum” veya “Nötr” seçeneğini işaretleyebilir.

Soru türlerini çeşitlendirerek bu endişeleri giderebilirsiniz. Çoktan seçmeli soruları açık uçlu sorularla birlikte kullanmak, anketinizi yanıtlayan kişilerin dikkatini toplamasına yardımcı olabilir. Ayrıca çevrimiçi bir anket paneli kullanarak, anketinizi yanıtlamaları için çok daha fazla sayıda nitelikli kişiye ulaşabilirsiniz.

Sonuç olarak, katılıyorum/katılmıyorum değerlendirme ölçeklerinden çeşitli alanlarda yararlanabilirsiniz. Pazar araştırmasını ele alalım. Bu sorular, pazarlamacıların müşterilerin davranış biçimleri ve onları motive eden etkenler hakkında her şeyi öğrenmeye çalıştığı psikografik anketlerde oldukça işinize yarayabilir.

Yeni bir ürün grubunu piyasaya sürmeden önce hedef kitlesinin sağlık konusunda ne kadar bilinçli olduğunu öğrenmek isteyen bir yiyecek ve içecek şirketi, “Aşağıdaki ifadeye ne ölçüde katılıyorsunuz?” sorusunu sorabilir.

Yeni yiyecekler seçerken sağlıklı beslenmeye öncelik veriyorum

Bu şirket, tüketicilerin yeni yiyecekler denemeye ne kadar istekli olduğunu öğrenmek için şu soruyu sorabilir: “Aşağıdaki ifadeye ne ölçüde katılıyorsunuz?”

Piyasaya sürülen yeni ve farklı gıda ürünlerini denemek hoşuma gidiyor.

Başka bir seçenek ise Guttman ölçeğini kullanmaktır. Bu ölçekte, verilen maddeler katı bir hiyerarşik örüntü izler. Zorluğu daha yüksek maddelere katılım daha kolay olan tüm maddelere katılım anlamına gelir. Örneğin, bir kişi ileri düzey kalkülüs problemleri çözebiliyorsa bu kişinin temel cebir ve aritmetik problemlerini çözebildiği varsayılır. Bu aşamalı ölçüm yaklaşımının ihtiyaçlarınızı karşılayıp karşılamadığını öğrenmek için Guttman ölçeklerinin anket araştırmalarında nasıl kullanıldığı hakkında daha fazla bilgi edinin.

Geleneksel katılıyorum/katılmıyorum sorularının başka bir alternatifi de Thurstone ölçeğidir. Bu ölçekte yanıtlayanlara, her biri yoğunluklarının uzmanlar tarafından değerlendirilmesine bağlı olarak önceden ağırlıklandırılmış bir dizi özel ifade sunularak bu ifadelere katılıp katılmadıklarını belirtmeleri istenir. Örneğin, bir kişiye silahlanmanın devlet tarafından denetlenmesi gerektiği görüşüne katılıp katılmadığını sormak yerine, bu kişiden “tüm silahlar yasaklanmalıdır” ile “hiçbir kısıtlama olmamalıdır” arasında değişen, dikkatli bir şekilde belirlenmiş ifadelere yanıt vermesi istenir.

Bu makalenin, araştırmacıların güvenilir görüşler ve veriler almak için neden bu araçtan yararlandığını anlamanıza yardımcı olduğu görüşüne “kesinlikle katıldığınızı” umuyoruz. Likert ölçekleri, evet/hayır yanıt seçeneğinin ötesine geçerek yanıtlayanların görüşleri veya tutumları hakkında daha fazla bilgi edinmenizi sağlar.

Anketlerinizden en iyi şekilde yararlanmak için, uzmanlar tarafından yazılmış anket şablonlarını ve soruları kullanın. Standart sorular kullandığınızda, performansınızı kıyaslayabilir ve sektörünüzdeki diğer şirketlerle karşılaştırabilirsiniz.