Anket sorularında yaygın olarak görülen ve verilerinizi işe yaramaz hale getiren 5 hata

Her gün 1,6 milyon anket yanıtı toplayan bir platform olarak iyi bir anketin nasıl olması gerektiği konusunda bilgi sahibiyiz. Aklınızda doğru sorular olsa bile bunları nasıl yazdığınız, anlamlı görüşler ile yanıltıcı sonuçlar arasındaki farkı belirleyebilir. 

Kötü ifade edilmiş anket soruları, yanıtlayanların görüşlerini çarpıtabilir veya onları istemeden yanlış bir yanıta itebilir. İyi tasarlanmış sorular sayesinde yanıtlayanlar kafa karışıklığı veya ön yargı hissetmeden dürüstçe yanıt verebilirler. Bu sorular yanıtlayanları belirli bir tarafa çekmeden açık bir şekilde yönlendirmelidir.

Bu yüzden, sorularınızı yazıya dökmeden önce aşağıdaki beş yaygın anket hatasından herhangi birini yapmadığınıza emin olun.

En büyük anket hatası: Sorular hiçbir zaman okuyucuyu tartışmanın bir tarafına çekecek şekilde ifade edilmemelidir. Bir sorunun yönlendirici olduğunu, nötr olmayan ifadeler içermesinden anlayabilirsiniz.

Kötü Soru Örneği: Napolyon ne kadar kısaydı?

“Kısa” kelimesi, yanıtlayanın aklında hemen çağrışımlar yapmaya başlar. Eğer soru nötr bir dille yeniden yazılırsa bu yönlendirici ön yargı ortadan kalkabilir.

İyi Soru Örneği: Napolyon’un boyunu nasıl tarif edersiniz?

Yönlendirici sorular, soruya gereksiz eklemeler yapılmasından da kaynaklanıyor olabilir.

Kötü Soru Örneği: Duyarlı ebeveynler arabalarında çocuk koltuğu kullanmalı mıdır?

“Duyarlı ebeveynler” ifadesi yanıtlayanı asıl konudan uzaklaştırır. Bunun yerine soruya yalnızca ihtiyaç duyduğunuz şeyleri dahil etmeye çalışın.

İyi Soru Örneği: Sizce bebek yolcular için özel araç koltuğu kullanılması zorunlu olmalı mı?

Yüklü sorular, yanıtlayanı görüşünü veya durumunu doğru şekilde yansıtmayan bir yanıta zorlayacak şekilde yazılmış sorulardır. Anketinizi yanıtlayanların kafasını karıştıran bu önemli anket hatası, yanıtlayanların anketi terk etmesine neden olan başlıca etkenlerden biridir.

Kötü Soru Örneği: Nerede bira içmeyi seversiniz?

Yanıtlayan bu soruyu yanıtlayarak bira içtiğini açıklamış olur ancak biradan hoşlanmayan veya alkol tüketmeyen birçok insan vardır. Dolayısıyla bu kişilerin soruyu gerçeğe uygun bir şekilde yanıtlaması mümkün değildir.

Her yanıtlayanın soruya dürüst bir şekilde yanıt verebilmesini sağlamak için anketinizi önceden test ederek yüklü sorulardan kaçınabilirsiniz.

Yukarıdaki örnekte, ilk olarak yanıtlayanın bira içip içmediğini öğrenmek için bir ön soru sorup ardından atlama mantığını kullanarak bira içmeyen kişilerin kendilerini ilgilendirmeyen soruları atlamasını sağlayabilirsiniz.

Çift yönlü soru nedir? Yanıtlayanları tek seferde iki soruyu yanıtlamaya zorladığınızda ortaya çıkan en yaygın anket hatalarından biridir. Ayrıca anket sonuçlarını işe yaramaz hale getirmenin harika bir yoludur.

Anket soruları mutlaka yalnızca tek bir şeyin ölçüleceği şekilde yazılmalıdır. Eğer tek bir soruda iki konu ele alınıyorsa yanıtlayanın bu farklı unsurları nasıl değerlendirdiğini anlamak imkansızdır.

Kötü Soru Örneği: Şu anki işinizin ücret ve yan haklarına ilişkin memnuniyetinizi nasıl değerlendirirsiniz?

Yukarıdaki örnekte mantıklı olan yöntem, soruyu ücret memnuniyeti ve yan hak memnuniyeti olarak ikiye bölmektir. Aksi halde, yanıtlayanlarınızın bazıları ücrete, bazıları ise yan haklara daha fazla ağırlık vererek yanıt verecektir.

İyi Soru Örneği: Şu anki işinizin ücretine ilişkin memnuniyetinizi nasıl değerlendirirsiniz? Şu anki işinizin yan haklarına ilişkin memnuniyetinizi nasıl değerlendirirsiniz?

Ayrıca yanıtlayana değerlendirmesi için birden fazla seçenek grubu sunmak da sorunuzu kolaylıkla çift yönlü bir hale getirebilir.

Kötü Soru Örneği: Bu ders kitabı öğrenciler ve ilgili alanda çalışma yapan genç profesyoneller için ne kadar faydalı olacaktır?

Bu noktada yanıtlayan her iki taraf için tek bir yanıt vermek zorundadır. Bunun yerine soruyu ikiye bölerek birini öğrencilere yönelik faydayı, diğerini ise profesyonellere yönelik faydayı ölçecek şekilde sorabilirsiniz.

İyi Soru Örneği: Bu ders kitabı öğrenciler için ne kadar faydalı olacaktır? Bu ders kitabı ilgili alanda çalışma yapan genç profesyoneller için ne kadar faydalı olacaktır?

Sorulardaki mutlak ifadeler, yanıtlayanları faydalı geri bildirimde bulunamayacakları bir noktaya getirir. Bu sorular genellikle Evet/Hayır seçeneklerine sahiptir ve “her zaman”, “her”, “hep”, “daima” gibi ifadeleri içerir.

Kötü Soru Örneği: Her zaman kahvaltı yapar mısınız? (Evet/Hayır)

Anlamına bakıldığında, yukarıdaki örneğe hemen hemen her yanıtlayanın “Hayır” yanıtını vermesi kaçınılmaz görünüyor. Bu durumda bile bazı yanıtlayanlar soruyu farklı yorumlayarak fırsat bulduklarında mutlaka dolu dolu bir kahvaltı yapıp yapmadıklarının sorulduğunu düşüneceklerdir.

Mutlak ifadeler, anket sorularında gerekli olan esneklikten yoksundur. Bunun yerine sorularda insanların daha rahat seçim yapabilecekleri çeşitli seçenekler olmalıdır.

İyi Soru Örneği: Genelde haftanın kaç günü kahvaltı yaparsınız? (Her gün/ 5-6 gün/ 3-4 gün/ 1-2 gün/ Genelde kahvaltı yapmam)

Anketinize kimler katılırsa katılsın yanıtlayanları şaşırtabilecek kısaltmalar, teknik terimler veya jargondan kaçınmaya çalışın. Ayrıca açık, net ve basit bir dil kullanın. Zor terimler veya kavramlar eklemeniz gerekirse tanım veya örnekler verdiğinizden emin olun. Bu şekilde, neredeyse herkesin sorularınızı kolaylıkla yanıtlayabileceğinden ve anketinizi tamamlama eğilimi göstereceğinden emin olabilirsiniz.

Kötü Soru Örneği: Tablet bilgisayarınız var mı?

İyi Soru Örneği: Tablet bilgisayarınız var mı? (Ör. iPad, Android tablet)

Kötü Soru Örneği: Odanın temizlik durumu hakkında ne söyleyebilirsiniz?

İyi Soru Örneği: Oda ne kadar temizdi?

Soruları genellikle kolay anlaşılır bir dil kullanarak yazmaya çalışmalısınız. Bununla birlikte, bazı örnek gruplar nispeten zor terimleri ve fikirleri kullanmayı tercih edebileceğiniz bir bilgi birikimine sahip olabilir.

Yanıtlayanların ankette ele alınan belirli olayları, koşulları ve konuları ayrıntılı bir şekilde anlayıp anlayamayacağını düşünün. Konuları sıradan ifadelerle anlatmaya çalışmak yerine iyi sorular yazmaya ne kadar çok odaklanabilirseniz o kadar iyi olur.

Örneğin, bir hastanedeki hastalarla anket yaparken tıbbi jargon kullanmaktan kaçınmak isteyebilirsiniz. Diğer yandan, anket örnekleminiz doktorlardan oluşuyorsa uzmanlık gerektiren sorular sorabilir ve daha üst düzey tıbbi kelimeler kullanabilirsiniz.

Anket yazarken karşılaşabileceğiniz bu beş yaygın hatadan kaçınarak anketinizin sorunsuz işlemesini, verilerinizin daha doğru olmasını ve yanıtlayanların dürüst ve doğru geri bildirimler paylaştıkları için anketinizden kendilerini iyi hissederek ayrılmalarını sağlayabilirsiniz. Böylelikle bir taşla üç kuş vurmuş olursunuz! O halde kemerlerinizi bağlayın ve mükemmel sorular yazmaya hazır olun.

Kendinizi doğru şekilde ifade etmekte zorlanıyor musunuz? Size yardımcı olacak birçok kaynaktan faydalanabilir veya anketinizi sizin yerinize tasarlamaları için uzmanlarımızla iletişime geçebilirsiniz.