Anket Değerlendirme Ölçekleri: Sayı Ve Sözcük Listeleri

Uygun değerlendirme ölçekleri oluşturmak, anket tasarımı uzmanlarını amatörlerden ayıran bir beceridir. Değerlendirme ölçekleri, araştırmacılara yanıtlayanların görüş ve davranışlarını nicel olarak ölçme fırsatı tanır. Uygun anket ölçeklemesi olmadan toplanan bilgiler, önyargı içerme ve anket sonuçlarını olumsuz yönde etkileme riski taşır.

Bu makale boyunca, sayılı değerlendirme ölçeği (1-10 arası) ve sözcüklü derecelendirme ölçeği (örn: Hiç Olası Değil-Çok Olası) arasındaki farkları, güçlü ve zayıf yönleri tartışacağız. Her ikisi de inanılmaz derecede faydalı olan bu ölçekler, günümüzün çevrimiçi anketlerinde yaygın hale gelmiştir.

Sunduğumuz diğer soru formatlarını keşfetmek mi istiyorsunuz? Daha fazla bilgi için soru genel bilgiler sayfasını ziyaret edin!

Sayı ölçeği, evrensel olarak kabul edilmiş bir anket ölçüm şeklidir. Sayı ölçeği sorusunda seçilen sayı, yanıt verenin görüşünün gücünü gösterir.

Sayı ölçeğinin en güçlü yanı basitliğidir. Uluslararası ortamda veya düşük eğitim grubuyla anket yaparken, bir sorunun nasıl yanlış yorumlanabileceğini tahmin etmek zor olabilir. Bununla birlikte, dünyadaki hemen hemen tüm kültürler standart sayı sistemine aşinadır ve daha önce 1-10 puanlama ölçeğini görmüş olma ihtimalleri yüksektir.

Sayı ölçeğinin güçlü yanlarından bir diğeri, istatistiksel analizlerin kolaylığıdır. Seçeneklerin basitçe numaralandırılması, her kategori etiketinin kategori puanıyla aynı değeri temsil etmesini sağlar. Her kategorinin etiketi aynı zamanda kategorinin puanını yansıttığından, sayıları toplamadan önce bilgileri kodlamaya gerek yoktur. Buna karşılık, sözcük ölçeği ise yanıtların puan değerlerine kodlanmasını, ardından araştırmacının istatistiksel analizini ve nihayetinde ortaya çıkan sayıların sözcük ölçeğine göre ne anlama geldiğini yorumlamasını gerektirir.

Ayrıca sayı ölçeği, araştırmacıya daha kesin yanıtlar isteme becerisi sağlar. Sözcük ölçeği, seçilebilecek yediden fazla kategori olduğunda okuyucuya biraz fazla gelebilir. Ancak sayı listesi kullanıldığında, araştırmacının yanıtlayanların kafasını karıştırmadan ölçeği dilediği kadar uzun tutması mümkündür.

Ne yazık ki, sayı ölçeğinde de büyük bir dezavantaj mevcuttur. Sayı ölçeği, yanıtlayanlar için oldukça çok özneldir. Kişiye bağlı değerlendirildiğinde, 1-10 arası bir ölçekteki 5 değeri, iyi ile kötü arasında herhangi bir noktayı temsil edebilir. Bunun ötesinde, bazı yanıtlayanların ölçeğin en ucundaki kategorilerden birini seçmesi başkalarına göre daha zor olabilir. Tüm bunlar, katılımcıların aynı fikirde oldukları halde farklı kategoriler seçmesine yol açarak ankette bir yanıt hatası kaynağı oluşturur. Bu hata, sonuç olarak elde edilen verilerin gerçekte hangi görüşü temsil ettiğini belirlemeyi zorlaştıracaktır.

Bu sorunla mücadele etmek için, sorunun ifadesine veya sayı ölçeğinizin sonuna tanımlayıcılar eklemek yararlı olacaktır. Böylelikle yanıtlayanlara ölçeğin kendileri için neyi temsil ettiği konusunda daha iyi bir fikir verebilir, ayrıca araştırmacının topladığı verinin anlamını daha doğru tanımlamasına olanak sağlayabilirsiniz.

Sayı ölçeğine benzer şekilde, sözcük ölçeği de yanıtlayan için seçim yapılabilecek puanlanmış kategorilerin bir listesini sunar. Bununla birlikte, sözcük ölçeği, her kategorinin puan değeriyle tanımlanması yerine her kategorinin neyi temsil ettiğini gösteren bir açıklama kullanır.

Puanlama değerleri özelleştirilebilir olmakla birlikte, genelde aşağıdaki gibi olacaktır:

Sözcük ölçeğinin en güçlü yanı, sorudaki her kategori için yanıtlayana açıklama sağlıyor olmasıdır. Yanıtlayanlar konuya ilişkin olarak kendi duygularını içselleştirebilir ve görüşlerini en iyi yansıtan etiketin hangisi olduğuna karar verebilirler. Sözcük etiketleri aynı zamanda katılımcının yanıtlarının nasıl yorumlanacağını da tam olarak bilmesini sağlar.

Sözcük ölçeği yalnızca her kategoriyi tanımlamakla kalmaz, aynı zamanda araştırmacıların yanıtlayanın görüşlerine göre bulgular sunmalarına izin verir. Örneğin, ankete katılanların %20’si 1-5 ölçeği üzerinden 5 yanıtını verdiyse, araştırmacı bu durumu yine de sözcük olarak ifade edemez. Diğer taraftan, insanların %20’si “Çok Memnun” yanıtını verirse, araştırmacı araştırmadaki kişilerin %20’sinin çok memnun olduğunu güvenle bildirebilir. Tabii ki, yanıtlayanların sözcük ölçeklerinde ne kadar cömert olacaklarına bağlı olarak daima bir öznellik mevcut olacaktır. Ama en azından, yanıtlayanla araştırmacı arasında her puanın anlamı konusunda doğrudan bir bağlantı sağlanmış olur.

Sözcük ölçeğinin güçlü yanlarından bir diğeri de puanlamadaki esnekliktir. Sözcük etiketleri kullanıldığında, araştırmacının yanıtlayanların kafasını karıştırmadan kategorileri dilediği gibi puanlaması ve etiketlemesi mümkündür. Ölçeklendirme dengesiz de olabilir ve puanlama şu şekilde görünebilir:

Bu puanlama sistemi biraz karmaşık olsa da, yanıtlayan yalnızca seçeneklerin ifadelerine dayanarak hangi kategoriyi seçeceğine karar verirken, araştırmacı da karışıklık yaratma korkusu olmadan dilediği gibi puanlama yapabilir.

Elbette sözcük ölçeği oluşturmanın olumsuz tarafı, söz konusu dili çok iyi bilmeyen yanıtlayanların seçenekleri anlayabilmekte zorlanacak olmalarıdır. Bunun ötesinde, sözcük etiketleri yanıtlayanları kendi görüşlerini ifade etmek yerine araştırmacının kategorilerine uymaya zorlar. Bu anket önyargısı potansiyeli, yanıtlayanların ölçeğinizi yanıtlarken rahat olmalarını sağlamak için tasarlanan ön testlerle, ayrıca “Yok”, “Emin Değilim” veya “Bilmiyorum” gibi kategorilerin eklenmesiyle ortadan kaldırılabilir.

Dahası, sözcük ölçeğinin içerebileceği kategori sayısı da sınırlıdır. Daha önce de belirtildiği gibi, sözcük ölçeğinde yediden fazla kategori olması yanıtlayanların kafasını karıştırır ve bunalmalarına neden olur. Bu da sayı ölçeğine kıyasla sözcük ölçeği ile ulaşılan hassasiyet seviyesine engel oluşturur.

Artık bu makaleyi okuduğunuza göre, kendinizden emin şekilde anketleriniz için doğru değerlendirme ölçeklerini seçebilirsiniz!